Bouw zoveel mogelijk, maar doe dat wel met zo min mogelijk uitstoot en overlast, duurzaam én concurrerend. De bouwlogistieke sector ziet zich gesteld voor een grote uitdaging. Jaap Bogerd, programmamanager Bouwlogistiek bij Topsector Logistiek, en zijn collega’s helpen de sector om deze uitdaging aan te gaan. Marjolein van der Stok, onze teamleider stedelijke logistiek, voelt Jaap aan de tand over de omslag die de sector maakt richting emissieloze logistiek.
Van dichtbij maakte Jaap mee wat de impact is van alle regels en regelingen die de bouwsector moeten verduurzamen. ‘Als logistiek projectmanager bij een toeleverancier vond ik het erg interessant om te puzzelen hoe onze ritten slimmer en schoner konden. Maar logistiek blijft toch bijzaak voor zo’n bedrijf. De wil is er wel maar aanpassingen kosten veel tijd en de impact die één bedrijf heeft, is heel beperkt. Daarbij komt dat de echte veranderingen van buiten komen: vanuit de klant die duurzaamheidseisen stelt, de overheid die ZE-zones invoert. Ondernemers hebben zekerheid nodig voor ze gaan investeren in bijvoorbeeld elektrisch vervoer.’
Topsector Logistiek is de motor achter innovaties die ondernemers die zekerheid bieden en helpen om sneller te verduurzamen. Bedrijven, kennisinstellingen en overheden werken hierin samen: ‘we signaleren waar de sector behoefte aan heeft en onderzoeken hoe we daaraan kunnen voldoen. Zo moeten bedrijven om hun CO2-uitstoot terug te kunnen dringen, wel eerst weten hoeveel ze precies uitstoten met alle activiteiten in hun logistieke ketens. Wij begonnen met een carbon footprint programma om dat te berekenen. Door deze samen met de sector steeds verder te verbeteren, rolde daar de tool BigMile uit. Die hebben we nu overgedragen aan een commerciële partij.’
Dat is ook tekenend voor een goede innovatie volgens Jaap: ‘de wereld een beetje duurzamer maken, is allemaal leuk en aardig. Maar een innovatie moet ook financieel duurzaam zijn. Een tijdelijke subsidie als duwtje in de rug om bijvoorbeeld de transitie van fossiele brandstoffen naar elektrisch of waterstof te versnellen, is prima. Maar daarna moet het voor bedrijven ook lonend zijn zonder steun. De TCO voor een e-bestelbus is nu al gunstiger dan voor diesel, daar hoeven wij verder weinig moeite in te steken.’ De energietransitie is maar een van de opgaven waar de bouwsector momenteel mee te maken heeft, signaleert Jaap. ‘We staan voor een grote bouwopgave maar tegelijkertijd zijn er ook grote tekorten aan materialen en personeel. Daarnaast zorgt het bouwen op postzegellocaties in de steden voor een logistieke puzzel, het wordt er steeds voller, drukker en krapper.’
Die logistieke puzzel daagt zowel bouwers als opdrachtgevers uit tot anders werken. ‘Vroeger was het: “ga maar bouwen, we snappen dat het overlast geeft.” Dat is tegenwoordig echt anders, het moet zo stil en schoon mogelijk met zo min mogelijk overlast. Dat dwingt wel tot innovatie.’ Prefab huizen zijn een goed voorbeeld, evenals het gebruik van bouwhubs. ‘Verschillende toeleveranciers leveren daar bijvoorbeeld alle afzonderlijke materialen af voor het plaatsen van een keuken. Dat wordt als één pakket bij elkaar gezet. Monteurs zetten daardoor een keuken binnen twee uur in elkaar in plaats van er een hele dag over te doen.’
Als een bouwhub zoveel winst oplevert, waarom zien we ze dan niet overal? ‘Projectgebonden werkt dit wel, dat dwingt partijen om samen te werken in bijvoorbeeld consortia. Maar structureel zo werken is andere koek. Een hub betekent niet alleen tijdwinst maar kost ook veel tijd en geld: wie regelt en betaalt de locatie, wie doet de ingewikkelde logistieke planning? Wie investeert en wie profiteert in welke mate? Een transporteur die zijn goederen aflevert bij een bouwhub aan de stadsrand in plaats van midden in het centrum, wint veel tijd. De bouwer betaalt echter evenveel voor beide ritten. Waarom zou hij dan aan een bouwhub meewerken in plaats van alles voor de deur af te laten leveren? De wil tot samenwerking is er zeker maar bedrijven houden hun innovatiekaarten uit concurrentie-overwegingen dicht tegen de borst. Welke informatie deel je en wat niet? Daar zit voor ons wel de uitdaging.’
Wat meer samenwerking en efficiënter werken steeds urgenter maakt, zijn eisen die opdrachtgevers stellen, bijvoorbeeld in de vorm van een goed BLVC-plan. Zo’n plan is verplicht in steeds meer gemeenten en dwingt bouwers om vooraf gedetailleerd in te gaan op bereikbaarheid, leefbaarheid, veiligheid en communicatie. ‘In eerste instantie is zo’n plan prettig voor de buurt. In tweede instantie zien bedrijven dat ze met zo’n plan efficiënter en duurzamer werken waardoor het werkt als een olievlek: bedrijven gaan dit ook doen als het niet hoeft. Dat geldt ook voor het inzetten van logistiek- of omgevingsmanagers.’
En daarmee komt ook de menselijke factor om de hoek kijken. ‘We zijn in onze sector gewend om vooral naar de harde, technische kant te kijken als het gaat om verduurzaming. Maar de zachte kant is ook belangrijk. De bouw blijft immers mensenwerk, met ander bestelgedrag valt bijvoorbeeld nog veel te winnen. &Morgen heeft veel ervaring met de gedragskant van mobiliteit én met logistiek, daarom hebben wij jullie gevraagd het bestelgedrag voor ons te onderzoeken.’
Begin 2023 publiceerden we een whitepaper over deelmobiliteit. Sindsdien is er veel veranderd, zowel op de markt als bij onszelf: we namen afscheid van de merknaam Syndesmo en gingen met z’n allen verder onder de naam &Morgen. Dit was hét moment om de whitepaper te herzien, zowel inhoudelijk als qua vormgeving. Het resultaat is hier te vinden].
Heerlijk vind ik het, om door mijn antropologenbril te kijken naar alledaagse situaties. Luisteren en observeren zijn hierbij mijn belangrijkste tools. Wat doet een cultureel antropoloog in de wereld van mobiliteit, denk je misschien. News flash! Mobiliteit heeft alles met mens én cultuur te maken. Hoe mensen mobiliteit gebruiken, wat ze er belangrijk aan vinden en hoe ze het ervaren kan per cultuur compleet verschillend zijn. Ik deel een aantal van mijn persoonlijke observaties met jullie.
Klaar om te starten?
Wij maken graag ruimte voor een vrijblijvend gesprek over het realiseren van duurzame mobiliteitsverandering!
Neem contact op
