Bereikbaarheid en leefbaarheid van het gebied rondom Schiphol zijn van cruciaal belang voor bedrijven, medewerkers, reizigers en inwoners in de regio. Daarom bundelen Royal Schiphol Group, gemeente Haarlemmermeer, Schiphol Area Development Company, Vervoerregio Amsterdam en het ministerie van I&W hun krachten in het programma Groot Schiphol Bereikbaar (GSB). Samen zetten zij zich in om de regio bereikbaar en leefbaar te houden door reizigers te verleiden om vaker niet, op een ander tijdstip of op een andere manier te reizen.
Onze gedragsexperts Tanja van Kooten en Janna de Graaf zijn betrokken bij GSB en deden recent een onderzoek onder forenzen naar spits mijden, oftewel reizen buiten de spits. Daarbij is eerst gekeken naar de factoren die het reisgedrag beïnvloeden en vervolgens naar de motivaties van de forenzen zelf.
Een van de kernvragen in een dergelijk traject is hoe je gewenst gedrag effectief kunt beïnvloeden? Daarvoor moet eerst de mens en zijn gedrag nader worden bekijken. Hoe komt (reis)gedrag tot stand? Welke factoren bepalen hoe iemand reist? Het reisgedrag van een individu is het resultaat van veel factoren: beleid en regelingen, omgeving (fysiek en sociaal), voorzieningen én de mens zelf. Deze puzzelstukken moeten goed op elkaar aansluiten om forenzen daadwerkelijk aan te zetten tot het gewenste gedrag: spits mijden. Het uitgevoerde gedragsonderzoek vormde binnen dit kader een belangrijk onderdeel om tot de juiste inzichten te komen.
Hoe ervaren forenzen de spits? Kúnnen zij hun gedrag aanpassen? Weten ze hoe? En willen ze dit ook? Om daar achter te komen voerden onze gedragsdeskundigen gesprekken met forenzen op Schiphol-Centrum. Inzichten in hun behoeften en belemmeringen vormen de basis voor interventies. Met die kennis kun je immers gerichte interventies ontwikkelen om het reisgedrag te beïnvloeden.
Onze gedragsexperts gingen via diepte-interviews op zoek naar antwoorden en maakten gebruik van het COM-B model, een veel toegepaste gedragsveranderingsmethodiek van Susan Michie (2011). COM-B staat voor capability (C), opportunity (O), en motivation (M). Om je op een bepaalde manier te gedragen, zoals het reizen buiten de spits, moet je als forens beschikken over de capaciteit (psychologisch en fysiek), moet de gelegenheid (fysiek en sociaal) er zijn en moet je de juiste motivatie hebben. Deze drie factoren interacteren voortdurend met elkaar en bepalen of je iets wel of niet doet.
Antwoord op vragen rondom deze factoren staat daarbij centraal:
Uit het onderzoek constateerden de gedragsexperts dat in de factor capaciteit geen belemmering vormt voor forenzen om het gewenste gedrag uit te voeren. Forenzen reizen immers al naar hun werk, fysiek verandert er niets als men eerder of later reist. Wel vormen motivatie en gelegenheid om buiten de spits te reizen een belemmering. De gelegenheidsfactoren zijn echter vooral afhankelijk van werkgeversafspraken en liggen buiten de directe invloedssfeer van Groot Schiphol Bereikbaar. Daarmee wordt duidelijk dat interventies zich vooral moeten richten op het vergroten van de motivatie van forenzen.
De bevindingen uit het gedragsonderzoek gaven hiervoor goede aanknopingspunten. Uit de diepte-interviews zijn belangrijke inzichten verworven waarom forenzen de spits niet mijden, juist wel mijden en mogelijk motivaties om reisgedrag aan te passen. In een gesprek kwam bijvoorbeeld de rol van routine naar voren, als verklaring waarom de spits niet wordt vermeden. Een deelnemer gaf bijvoorbeeld aan het prettig te vinden om iedere dag op hetzelfde tijdstip op te staan, te ontbijten en de trein te nemen. ‘Routine is fijn, daarom mijd ik de spits niet’, aldus een van de forensen. Uit een dergelijk gesprek lijkt gewoontegedrag dus belangrijke rol te spelen.
De interpretatie van alle diepte-interviews vormt een goede basis om inzicht te krijgen in de belangrijkste motivaties rondom het huidige en gewenste reisgedrag.
Met deze inzichten kan vervolgens worden bepaald op welke factoren interventies zich vooral moeten richten om gewenst reisgedrag te stimuleren. Het gaat daarbij vooral om het vergroten van de gelegenheid en motivatie van forenzen. Het doel van je interventie richt zich op deze factoren. Eerste ideeën over deze interventies richten zich op het overtuigen van forenzen om de spits te mijden, bijvoorbeeld via abri posters langs de weg of op het station.
Uit onderzoek van Kantar blijkt dat piekmomenten na de coronapandemie nóg drukker geworden zijn. Ondanks dat veel mensen flexibeler zijn geworden in waar en wanneer ze werken, kiezen we er toch massaal voor om op de drukste dagen in de spits naar ons werk te reizen. Wat kun jij doen tegen die didodruk?
Werkgevers vinden het steeds minder vanzelfsprekend om iedere medewerker een parkeerplaats te garanderen. Vanwege de kosten of omdat de parkeercapaciteit niet voldoet. Steeds meer bedrijven voeren daarom een sturend parkeerbeleid in, waarbij bijvoorbeeld alleen een kleine groep aanspraak kan maken op een parkeerplaats, of betaald parkeren de norm wordt. Parkeren ligt echter gevoelig bij medewerkers. Het wordt dan ook vaak gezien als een recht. Hoe zorg je ondanks alle gevoeligheid dat je tot een succesvolle implementatie komt?
Klaar om te starten?
Wij maken graag ruimte voor een vrijblijvend gesprek over het realiseren van duurzame mobiliteitsverandering!
Neem contact op
